Energietransitie

De energietransitie gaat met vallen en opstaan. De opgave is enorm.  Ondanks het feit dat in Duitsland al 30.000 windturbines staan is het land nog altijd sterk afhankelijk van fossiele energie.

Met energiebesparing kunnen we waarschijnlijk al een heel eind komen. Wat je niet gebruikt hoef je immers niet op te wekken.
Toch zullen hernieuwbare bronnen zoals wind en zon niet alleen de oplossing bieden. Er zullen altijd momenten zijn dat er dunkleflaute (geen zon en geen wind) optreedt.  Zolang batterijen onvoldoende elektriciteit kunnen opslaan zal er op een andere manier in energie moeten worden voorzien. Vooralsnog is dit gas en bruinkool zoals in Duitsland, in Nederland eveneens gas, maar er wordt toch ook kernenergie verder ontwikkeld.

Hierna gaan we nader in op een aantal relevante aspecten van de energietransitie.

Windenergie

Zonne energie

Kernenergie

Energiebesparing

Gewenste energiemix

W i n d e n e n e r g i e

Ruimtelijke ordening

Fauna

Duurzaamheid en Terrestrial Stilling

Horizon- en lichtvervuiling

Geluidsoverlast,
 fijnstof en slagschaduw

Intermitterende stroomopwekking

Windturbines en ruimtelijke ordening

In 2023 heeft de Landes Anstalt für Natuur, Umwelt und Verbraucherschutz (LANUV) een nieuw  onderzoek uitgevoerd naar de  ruimtelijke mogelijkheden voor windenergie in Noordrijn-Westfalen, zie onderstaande kaart.
De studie komt uit op een potentieel gebied van 106.802 ha in de hele deelstaat, wat overeenkomt met ongeveer 3,1% van de oppervlakte van de deelstaat. Bovendien is er mogelijk extra landpotentieel in de deelgebieden van de natuurbeschermingsgebieden (BSN) die niet strikt beschermd zijn onder de natuurbeschermingswet. Als de speciale beschermingszones die zijn aangewezen in de regionale plannen niet worden uitgesloten in de analyse, neemt het landpotentieel in de hele staat toe met 19.447 ha tot een totaal van 126.249 ha. Dit komt overeen met ongeveer 3,7% van het deelstaatgebied Noordrijn-Westfalen.

Wat dit betekent voor onze grensregio hebben wij in bijgaande notitie op een rij gezet, zie bijlage (NL)

Groen Grensland steunt de conclusie van de LANUV dat er geen ruimte is voor windturbines op het voormalige vliegveld in Elmpt.
Verder nemen we kennis van het feit dat er 3,1 resp. 3,7% van de totale oppervlakte van NRW mogelijk geschikt voor het realiseren van windenergie. Dit terwijl het land NRW slechts 1,8% van zijn areaal ter beschikking hoeft te stellen. Dit “ruimteoverschot” biedt de mogelijkheid om bewuster projecten uit te kiezen: Geen windturbines in natuurgebieden, op vogeltrekroutes, in waardevolle bosgebieden zonder grote bossterfte. Dat betekent dat er ook geen ruimte voor windenergie is onze natuur- en bosrijke grensregio.
In het verleden is ook het doel geformuleerd om 2% van de landoppervlakte voor ongestoorde natuurontwikkeling te reserveren (Biodiversiteitsstrategie van de bondsregering 2007). Hier zou volgens ons actief aan gewerkt moeten worden in onze grensregio.

In 2022 heeft de Landes Anstalt für Natuur, Umwelt und Verbraucherschutz (LANUV) een onderzoek uitgevoerd naar de  ruimtelijke mogelijkheden voor windenergie in Noordrijn-Westfalen, zie hier.
De resultaten van de berekeningen en de gebiedsanalyses van dit onderzoek laten zien dat er in NRW nog ruimte is voor windenergie maar dat er ook veel concurrerende ruimteclaims zijn waar rekening mee moet worden gehouden.
Zo kunnen windturbines in strijd zijn met de bescherming van soorten of zorgen voor de aantasting van natuur en landschap. Ook moet bij de de bouw van windturbines rekening worden gehouden met andere aspecten, zoals de afstanden tot woongebouwen, radarsystemen of aardbevingsmeetstations. Gebieden voor het gebruik van windenergie zijn in een dichtbevolkt daarom slechts beperkt.
Al deze gegevens zijn te ontsluiten via deze website , waarmee onderstaand kaart voor de gemeente Niederkrüchten is gemaakt.

In deze kaart (schaal 1:35.000) zijn de bestaande windturbines aangegeven. Verder zijn de uitsluitingsgebieden voor de nieuwe windturbines ingetekend. Het gaat hierbij om uitsluiting op basis van natuur- en landschapswaarden (Gesetzlich geschütze Biotope, Naturschutzgebiete, Landschaftsschutzgebiete, Bereiche für den Schutz der Natur), wonen en industrie alsmede wegen. Duidelijk blijkt dat er in de gemeente en in het bijzonder rondom het voormalige vliegveld niet veel mogelijkheden zijn. In de eerder geciteerde studie van de LANUV zou er in het zogenaamde maximale scenario windenergie voor Niederkrüchten in 2030  plaats zijn voor maximaal acht windturbines, waarvan er nu al zeven staan. Dit is een bevestiging voor de constatering dat er geen ruimte is voor nieuwe windturbines.

Ook in Nederland in zijn algemeenheid en de provincie Limburg in het bijzonder zijn er vergelijkbare studies uitgevoerd naar de ruimtelijke potentie voor windenergie.  Zo heeft de Natuur en Milieufederatie Limburg  in 2016 (update in 2018) op basis van diverse criteria op het gebied van natuur, landschap en mens een ruimtelijke windmolenvisie voor de hele provincie uitgewerkt.
https://www.nmflimburg.nl/wp-content/uploads/sites/12/2020/01/NMFLimburg_Windmolenvisie_06122018.pdf

De plaatsing van windmolens zou bij voorkeur (paarse kleur) plaats moeten vinden op plekken die al landschappelijk
beïnvloed zijn, door industrie, infrastructuur of intensieve veehouderij- en glastuinbouw. 
De Uitsluitingsgebieden (groene kleur), Minder geschikte gebieden (witte kleur) en Voorkeursgebieden (paarse kleur) zijn op bijgaande kaart gevisualiseerd. De aangegeven gebiedscategorieën zijn overigens het resultaat van een benadering op hoofdlijnen. Bij de selectie en uitwerking van concrete locaties zal steeds een nadere toetsing moeten plaatsvinden aan wet- en regelgeving, met name de Wet natuurbescherming. Dit betekent bijvoorbeeld dat er onderzocht moet worden of er negatieve effecten van windturbines zijn op dassen, vleermuizen en vogels.

Uit de kaart blijkt duidelijk dat plaatsing van windturbines in de groene grenstreek ten oosten van Roermond niet wenselijk is. Wat overigens ook wordt bevestigd door de RES Noord-en Midden-Limburg, zie https://www.regionale-energiestrategie.nl/documenten/HandlerDownloadFiles.ashx?idnv=1678529 . In bijlage 14 worden de provinciale landschappen (goud, zilver en brons (POL, 2014)) nadrukkelijk als uitsluitingsgebied aangemerkt.

Windturbines en fauna

 
Nationale windmolenrisicokaart voor vogels
  • Deze video laat zien hoe  massale en ongeordende ontwikkeling van windenergie in Spanje de dood van duizenden vogels en vleermuizen veroorzaakt. María en José Antonio, twee natuuronderzoekers, hebben besloten de waarheid te achterhalen en wekelijks elf molens te bezoeken die ze naast hun stad hebben geïnstalleerd. Het zijn twee Quichoten tegen gigantische windmolens. De resultaten zijn alarmerend, in 20 maanden hebben ze meer dan 600 dode dieren gevonden, waaronder vogels en vleermuizen. Het is slechts het topje van de ijsberg.

Windturbines en duurzaamheid

  • Terrestrial stilling (Windverstillen)
    Het lijkt erop dat de hoeveelheid wind verandert en de mensheid hier invloed op heeft met bijvoorbeeld door windturbine-gemaakt windverstillen (terrestrial stilling) of door klimaatveranderings-veroorzaakt verzwakken van de windstromen boven de poolgebieden.

    Terrestrial stilling en windenergie
    https://www.tichyseinblick.de/kolumnen/lichtblicke-kolumnen/das-abc-von-energiewende-und-gruensprech-105-terrestrial-stilling-windkraft/amp?s=03

  • Windturbines veroorzaken lokale uitdroging
    Windturbines waren bedoeld om het klimaat te stabiliseren, nu lijkt het erop dat turbines leiden tot verslechtering. De 30.000 windturbines in Duitsland veroorzaken plaatselijke namelijk  neerslagdroogte
    https://stopthesethings.com/2023/06/09/climate-changing-germanys-30000-wind-turbines-causing-local-rainfall-droughts/

Windturbines beïnvloeden het uitzicht en veroorzaken lichtvervuiling

Windenergie helpt ons niet verder en vernietigt het landschap
https://www.deutschlandfunkkultur.de/energiekrise-streit-erneuerbare-windkraft-debatte-100.html?s=03

Mega windturbines in het hart van het grenspark Maas-Swalm-Nette?

Ook met lokaal draagvlak voor windturbines sneuvelen fraaie horizonten in de Limburgse natuur.

Windturbines en geluidsoverlast, fijnstof alsmede slagschaduw

Windenergie is onvoorspelbaar en niet op afroep beschikbaar

Z o n n e  e n e r g i e

Op het voormalige vliegveld in Elmpt is een energiepark gepland.  De energieopwekking moet plaatsvinden met zeven megawindturbines (ca. 265 m hoog) en zonnepanelen op de daken van de gebouwen en op de voormalige start- en landingsbaan.  

Sinds 2018 is het landelijke zonne-energiedashbord voor Noordrijn-Westfalen online. Dit is bedoeld als innovatieve internettool om huiseigenaren, eigenaren van commercieel vastgoed, woningcorporaties, gemeenten en energieleveranciers onafhankelijk en gratis te informeren , gemakkelijk en snel over de mogelijkheden van het gebruik van fotovoltaïsche en thermische zonne-energie. Het wordt maandelijks bijgewerkt en bevat naast de berekeningen voor individuele dakoppervlakken ook planningsinformatie voor de implementatie van een zonnesysteem. Steden en gemeenten hebben de mogelijkheid om het zonnekadaster via een op het betreffende gebied afgestemde link in hun website te integreren. Meer informatie: https://www.energieatlas.nrw.de/site/karte_solarkataster
Met behulp van deze website is onderstaande zonnepotentie kaart voor het buitengebied van Niederkrüchten gemaakt. Je kunt zien dat er vooral mogelijkheden zijn langs de A52 en op de industrieterreinen.

Ook in Nederland zijn vergelijkbare studies uitgevoerd om in beeld te brengen waar zonne-energie verder ontwikkeld kan worden.  Zo heeft in 2018 de NMF Limburg een ”Zonnevisie” gepresenteerd.
https://www.nmflimburg.nl/nieuws/nmf-limburg-presenteert-zonnevisie/
De komende jaren komt de provincie Limburg voor een grote opgave met betrekking tot de realisatie van zonne-energie te staan. Wanneer men kijkt naar de energiemix voor Limburg in 2050 dient er volgens de NMF Limburg 6388 ha aan zonnepanelen te worden gerealiseerd.

Omdat deze ontwikkeling nadelige effecten op natuur en landschap teweeg kan brengen, dient bij de keuze van de locatie rekening gehouden te worden met natuur en landschap. De NMF Limburg heeft geanalyseerd welke gebieden op voorhand uitgesloten zouden moeten worden  (groene kleur) van de plaatsing van zonnevelden om aanzienlijke schade aan natuur en landschap te voorkomen. Daarnaast zijn ook voorkeurs- en zoekgebieden aangewezen.  Naast uitsluitingsgebieden heeft de NMF Limburg ook voorkeurs (paarse kleur) – en minder geschikte gebieden (witte kleur) aangewezen voor zonne-energie.  De voorkeursgebieden zijn de stedelijke gebieden, waar volop mogelijkheden liggen voor dubbel ruimtegebruik. Hierbij valt te denken aan zonnepanelen op parkeerplaatsen, op daken van woningen, winkels en fabrieken en op (tijdelijk) braakliggende gronden.

De Gedeputeerde Staten van Limburg hebben in 2019 een tijdelijke zonneladder vastgesteld. Hierbij worden zonnepanelen in Natura 2000- en waterwingebieden uitgesloten en wil men zonnepanelen op landbouwgronden vermijden.De zonneladder uit de notitie ‘Ruimte voor de zon’ kent 5 treden. Het provinciebestuur stimuleert daarbij de ontwikkeling van zonne-energie in trede 1 tot en met 3.

  1. Toepassing van zonnepanelen op daken en gevels van gebouwen: omdat hier al sprake is van bebouwing zal het introduceren van zonnepanelen op deze plekken doorgaans minder invloed hebben op de kenmerken of identiteit van een gebied. Bijzondere aandacht dient wel uit te gaan naar gebouwen en gebieden met een bijzondere cultuurhistorische waarde. Verder verdient het aanbeveling om, naast kleinschalige toepassing van zonnepanelen op particuliere woningen, vooral ook in te zetten op de installatie van zonnepanelen op grotere dakoppervlakken.
  2. Gebruik van (onbenutte) terreinen in bebouwd gebied: hierbij kan het gaan om restruimten in het stedelijk gebied, in kernen of op bedrijventerreinen. Maar ook om dubbel grondgebruik, bijvoorbeeld van parkeerterreinen of sportvoorzieningen. Gemeenten, marktpartijen en andere organisaties dienen te worden uitgedaagd om met innovatieve ideeën en projecten te komen om de hier nog volop beschikbare ruimte meer te gaan inzetten en benutten.
  3. Gronden in buitengebied met een andere primaire functie dan landbouw of natuur: daar waar ook locaties in het landelijk gebied nodig zijn, gaat ook hier de voorkeur uit naar het zoeken van slimme functiecombinaties op gronden die een andere primaire functie hebben dan landbouw of natuur, zoals waterzuiveringsinstallaties, voormalige stortplaatsen, binnenwateren of bermen van spoor- en autowegen.
  4. Gronden in gebruik voor landbouw: landbouwgronden kunnen alleen worden benut voor de opwek van zonne-energie onder strikte voorwaarden (nee, tenzij): een zorgvuldige ruimtelijke afweging ten aanzien van de locatie, regie van de overheid, combineren van meerdere doelen, landschappelijke inpassing, maximaal maatschappelijk draagvlak en participatie. Naast eventueel enkele kleinschalige pilots –  om ervaringen op te doen met ontwikkeling en aanbesteden zonnevelden, participatieprocessen, gevolgen bodemkwaliteit et cetera – is er een duidelijke voorkeur voor de ontwikkeling van enkele (grootschalige) energielandschappen in Limburg, op zorgvuldig gekozen locaties.
  5. Uitsluitingsgebieden: voor een aantal gebieden, zoals waterwingebieden en Natura2000-gebieden, ligt het voor de hand om gelet op de aanwezige waarden en/of belangen het realiseren van grondgebonden zonneparken uit te sluiten. Dit zou verder ook van toepassing kunnen zijn voor gebieden met uitzonderlijke landschappelijke waarden.

Zonne-energie is op het voormalig vliegveld in Elmpt in de lijn van bovenstaande visies denkbaar op de daken van de fabrieken en de parkeerplaatsen. Afhankelijk van de precieze invulling en maatvoering is er ook ruimte op de voormalige start- en landingsbaan.

K e r n e n e r g i e

Kernenergie is uiteraard niet voorzien op het voormalige bedrijventerrein.  Het landelijk beleid in Duitsland om kernenergie in de ban te doen heeft uiteraard wel lokale gevolgen. De opgave voor andere vormen van min of meer CO2 vrije energie nemen hierdoor sterk toe.  Het energiepark Elmpt (7 windturbines en 30 ha zon) zou 0,41 P(eta) Joule intermitterend stroom leveren en dan te bedenken dat als Duitsland eind 2022 de laatste drie kerncentrales sluit er 108 P(eta) Joule CO2 vrije stroom van het net zal gaan. Daarom dat we hier toch aandacht willen geven aan kernenergie.

26 juli 2022, Verklaring van Stutgart – 20 jaar energietransitie, wetenschappers maken de  balans op” (8 – 10 juli 2022) in Stuttgart
https://www.igte.uni-stuttgart.de/dokumente/dokumente_es/2022-07-26-Stuttgarter-Erklaerung.pdf

26 juli 2022, Martin Visser, de ongekroonde cijfer koning van de Nederlandse energietransitie is nu ook voor kernenergie.
https://energiepodium.nl/artikel/kernenergie-nuttige-aanvulling-op-onze-energiemix?s=03

21 mei 2021, Fact Check Kernenergie 
https://www.tech-for-future.de/kernkraft-mythen/?s=03

20 januari 2021, Veel gestelde vragen over kernenergie opgesteld door de Finse Groenen voor Wetenschap en Technologie
https://www.viite.fi/2021/01/20/nuclear-qa/?s=03

Honderd goede antwoorden … naar de “100 goede redenen tegen kernenergie” van de Schönau-elektriciteitsfabriek
http://100-gute-antworten.de/lesen/

E n e r g i e b e s p a r i n g

Met energiebesparing kunnen we waarschijnlijk al een heel eind komen. Wat je niet gebruikt hoef je immers niet op te wekken.

PM

D e  g e w e n s t e   e n e r g i e m i x

De transitie naar een volledig broeikas vrij energiesysteem in 2050 brengt grote veranderingen met zich mee in technologisch, economisch en sociaal opzicht. Fossiele bronnen zijn dan vervangen door CO2 vrije.

Van de huidige energiemix met bijbehorende CO2 uitstoot in Duitsland, Nederland en Frankrijk ziet u in onderstaande figuren een momentopname van 31 augustus 2022 om 08.00 uur.

De realtime waarden kunt u zien door op de betreffende afbeelding te klikken.

Ondanks de meer dan 30.000 windturbines heeft Duitsland een hoge CO2 uitstoot, wat mede een gevolg is van het gebruik van veel steenkool, vooral omdat zon en wind op het aangegeven tijdstip nauwelijks leveren. Frankrijk scoort beduidend beter wat een direct gevolg is van het grote aandeel kernenergie.

Belangrijke voorwaarden die je aan de nieuwe energiemix zou moeten stellen zijn:  

  • Leveringszekerheid;
  • Betaalbaarheid;
  • Onafhankelijkheid van schurkenstaten;
  • Veiligheid;
  • Beperkt ruimtegebruik en
  • Beperkt gebruik van materialen, zie grafiek rechts;
  • Beperkt negatief effect op de biodiversiteit
  • PM 

Voordat u voor u zelf een conclusie trekt zou u ook nog te rade kunnen gaan bij ”Vernunftkracht”, een bondsinititatief voor verstandige energiepolitiek

nl_NLNL
de_DEDE nl_NLNL
Scroll naar boven